Posle pobedonosne bitke na Ceru, početkom septembra 1914. srpska vojska je prvi put ušla u prekogranicni Zemun, kako bi, prema Direktivi vojvode Putnika, zauzimanjem Srema „sprečila neprijateljsko sjedinjenje sa glavnim snagama na Drini, odbacujući ga od Fruške Gore na istok“. Razdragani narod cvećem je ovenčao vojsku srpske Dunavske divizije koja je prešla Savu. Prvi put posle gotovo šest nedelja rata i zabrane pravoslavnog bogosluženja, u Zemunu su se oglasila crkvena zvona 11. septembra na praznik Usekovanja glave svetog Jovana Krstitelja. U ovoj kratkotrajnoj slobodi, praznik je obeležen liturgijom u prepuno j Bogorodičinoj crkvi. Radost osvojene slobode 1914. godine, pomućena je dejstvom austro-ugarske artiljerije sa rečnih brodova – monitora na Dunavu, u povlačenju. Najveća oštećenja artiljerijskom paljbom naneta su upravo 11. septembra, posle liturgije, objektima u delu grada koji gravitira Dunavu, od ulice koja vodi ka Crkvi sv. oca Nikolaja, čiji je zvonik pogođen, do Gardoša – Hariševoj kapeli, nadgrobnim spomenicima na groblju. Jedan projektil pogodio je i Milenijumsku kulu. Uz oštećenja naneta paljbom sa ratnih brodova, tokom rata 1914/1915. godine, Zemun je stradao i u samoj jezgri Zemuna pogođene su artiljerijskim dejstvima između srpske i austro-ugarske vojske, koja su usledila tokom borbi za Beograd.
Epilog Velikog rata, kada se, posle dva veka razgraničenja na Savi i Dunavu, sa Beogradom našao u zajedničkoj državi, Zemun je dočekao sa nenadoknadivim ljudskim gubicima i još vidljivim tragovima razaranja. O tome svedoče ratne fotografije iz Zbirke za istoriju Zemuna, snimljene do kraja 1915. i obeležene pečatom cenzure u Pogranicnom redarstvenom satništvu januara 1916. (Zensuriert, 14. Janner 1916).
Ostale fotografije možete pogledati na zvaničnoj stranici@muzejgradabeograda
